Lạm phát được hiểu là một chỉ tiêu kinh tế mang tầm vĩ mô mà bất cứ nhà đầu tư hay đơn giản người tiêu dùng nào cũng cần quan tâm tới bởi chúng ảnh hưởng đến mọi mặt cho nền kinh tế. Tuy nhiên không phải ai hiểu cũng rõ bản chất hiện tượng này là gì và bài viết dưới đây chúng tôi sẽ giải đáp chi tiết cho bạn.
Lạm phát là gì?
Lạm phát chính là sự gia tăng mức giá chung một cách liên tục của những loại hàng hóa và dịch vụ theo thời gian và cũng là sự mất giá trị của một số loại tiền tệ nào đó trên thế giới.
Khi mà hiện tượng này tăng cao hơn mức bình thường thì một đơn vị tiền tệ được sử dụng để mua hàng hóa và dịch vụ sẽ mua được ít hơn so với trước đó, chính bởi vậy mà hiện tượng này trực tiếp phản ánh sự suy giảm của sức mua tiền tệ trên một đơn vị.
Lạm phát được chia ra thành bao nhiêu loại?
Trên thực tế thì việc phân chia các loại lạm phát thường được dựa trên hai tiêu chí cơ bản đó chính là định lượng và định tính.
Phân loại sự gia tăng mức giá chung căn cứ theo định lượng
Về mặt định lượng thì dựa theo sự biến động của yếu tố chỉ số giá cả, cho nên là sẽ được chia ra làm 3 loại cơ bản:
Gia tăng mức giá chung vừa phải: hay hiểu đơn giản là sự gia tăng một con số so với tỷ lệ tăng mức giá chung dưới 10% một năm. Điều này làm cho giá cả biến động tương đối. Ở trong thời kỳ này thì nền kinh tế vẫn sẽ hoạt động bình thường, và đời sống của người lao động vẫn được ổn định. Được thể hiện qua các tình trạng như là giá cả sản phẩm tăng chậm, số lãi suất của tiền gửi không được cao và không có các tình trạng mua bán hay là tích trữ hàng hóa với số lượng lớn như trước,..
Lạm phát phi mã: một tình trạng xảy ra khi mà giá cả tăng nhanh vượt mức với tỷ lệ lên tới 2 hoặc 3 con số trên một năm làm cho giá cả chung tăng lên một cách nhanh chóng. Tạo ra các biến động lớn về loạt hình kinh tế. Lúc này thì người dân sẽ tăng cường tích trữ các loại hàng hoá, vàng bạc và bất động sản, giảm hoặc không cho vay tiền bằng với mức lãi suất ở thời thế bình thường.
Siêu lạm phát: Tình trạng này xảy ra khi mức giá chung tăng lên với một tốc độ vượt cao, vượt xa so với tình trạng phi mã ở trên, dẫn tới tốc độ lưu thông tiền tệ tăng cao lên, giá cả tăng nhanh và không ổn định, đặc biệt tiền tệ mất giá một cách nhanh chóng.
Phân loại lạm phát bằng cách căn cứ theo định tính
Khi căn cứ vào định tính, thì hiện tượng lạm phát tăng lên được chia ra thành hai nhóm:
Lạm phát cân bằng và không cân bằng trên thị trường
Lạm phát cân bằng: Là sự tăng tương ứng so với thực tế của thu nhập mà người lao động nhận được, tăng phù hợp với các hoạt động sản xuất ở từng doanh nghiệp. Do vậy mà tình trạng này không ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống hằng ngày của từng người lao động và của cả nền kinh tế nói chung.
Gia tăng mức giá chung không cân bằng: Sự tăng không tương xứng với thu nhập của từng người lao động nhưng trên thực tế thì tình trạng này thường xảy ra một cách thường xuyên.
Lạm phát tăng lên có thể dự đoán trước được và lạm phát bất thường
Lạm phát dự đoán trước được: thường xảy ra hằng năm trong một thời gian tương đối dài so với tỷ lệ ổn định. Loại này thường có thể dự đoán được các tỷ lệ của nó ở những năm tiếp theo. Về mặt tâm lý học thì người dân đã quen dần với tình trạng này và chúng không mấy ảnh hưởng nhiều tới đời sống và kinh tế.
Gia tăng mức giá chung bất thường: là một hiện tượng xảy ra đột biến mà chưa có sự chuẩn bị trước của con người hoặc có thể là chưa từng xảy ra trước đó. Loại này thường ảnh hưởng lớn đến tâm lý và cả đời sống của người dân bởi vì họ chưa kịp chuẩn bị trước để thích nghi. Từ đó, đem lại các biến động đối với nền kinh tế và làm sụt giảm niềm tin của người dân đối với chính quyền.
Ví dụ cụ thể về lạm phát
Trong những điều kiện bình thường thì khi mua một bát phở với giá tầm khoảng 25.000 vnđ thì khi xảy ra hiện trạng làm phát thì để mua được một bát phở như đó bạn cần phải bỏ ra hơn 25.000 vnđ, có thể là 30.000 vnđ.
Theo điều 3 của Luật Ngân hàng nhà nước Việt Nam năm 2010 đã quy định về chính sách tiền tệ của từng quốc gia và thẩm quyền quyết định về chính sách tiền tệ của quốc gia theo đó thì:
- Chính sách tiền tệ quốc gia chính là các quyết định về mặt tiền tệ ở tầm quốc gia đó mà cơ quan nhà nước có thẩm quyền, chúng bao gồm các quyết định về mục tiêu ổn định giá trị của đồng tiền và biểu hiện bằng các chỉ tiêu của lạm phát, quyết định sử dụng công cụ và các biện pháp để có thể thực hiện được mục tiêu đề ra.
- Quốc hội được quyền quyết định các chỉ tiêu mà lạm phát xảy hằng năm được thông qua việc quyết định các chỉ số giá tiêu dùng và bằng cách giám sát việc thực hiện các chính sách tiền tệ của quốc gia mình.
- Chính sách tiền tệ quốc gia chính là một loạt các quyết định về tiền tệ ở tầm quốc gia đó mà cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, bao gồm việc quyết định các mục tiêu ổn định giá trị của đồng tiền, biểu hiện bằng các chỉ tiêu liên quan tới lạm phát, quyết định việc sử dụng các công cụ và những biện pháp nhằm thực hiện mục tiêu đề ra.
Nguyên nhân của hiện tượng nhức nhối này là gì?
Lạm phát chính là hiện tượng của tăng mức giá chung tăng lên một cách liên tục. Theo một số học thuyết nổi tiếng ở trên thế giới đã chỉ ra rằng nguyên nhân chủ yếu gây ra hiện tượng này như sau:
Hiện tượng mức giá chung tăng do cầu kéo
Đây là một trong các nguyên nhân chính nhất dẫn tới tình trạng gia tăng mức giá chung của nền kinh tế thị trường. Theo đó thì lạm phát do cầu kéo có thể được hiểu đơn giản là tình trạng mà giá tăng cao của một mặt hàng nào đó và kéo theo đó chính giá cả của những mặt hàng khác cũng theo đó mà tăng lên.
Lạm phát do xuất khẩu gây ra
Khi các hàng hoá xuất khẩu mà tăng dẫn tới lượng hàng hoá tiêu thụ của thị trường nhiều hơn so với số lượng hàng hóa được cung cấp, tương đương với tổng cầu > tổng cung. Kéo theo đó chính là hàng hóa sẽ được gom lại để xuất khẩu khiến cho lượng hàng cung cấp ở thị trường trong nước ngày càng giảm mạnh, đây chính là hiện tượng lạm phát do xuất khẩu gây ra.
Lạm phát do sự tăng giảm nhập khẩu
Nhập khẩu cũng là một trong những lý do gây ra hiện tượng nhức nhối này. Theo đó, khi thuế nhập khẩu tăng hoặc giá cả trên thế giới cũng tăng thì giá cả hàng hoá nhập khẩu cũng tăng.
Hiện nay thì ở thị trường Việt Nam các bạn có thể thấy rõ được nguy cơ của lạm phát nhập khẩu chính là giá nhập khẩu gia tăng nhất là giá của xăng dầu hoặc là sắt thép… so với cùng kỳ của các năm trước. Theo đó thì giá thành của các nguyên vật liệu đầu vào gia tăng dẫn tới giá thành của những mặt hàng trong nước cũng theo đó mà tăng theo.
Gia tăng mức giá chung do cơ cấu
Với những ngành kinh doanh có hiệu quả thì doanh nghiệp tăng dần giá tiền công “danh nghĩa” cho toàn thể người lao động. Nhưng cũng có trường hợp những nhóm ngành kinh doanh không đạt hiệu quả, doanh nghiệp cũng phải theo xu thế đó buộc gia tăng tiền công cho người lao động của họ.
Lạm phát tiền tệ
Khi lượng cung tiền lưu hành ở trong nước tăng, chẳng hạn như là do ngân hàng trung ương mua thêm ngoại tệ vào để giữ cho giá trị đồng tiền trong nước khỏi mất đi so với ngoại tệ. Hay là do ngân hàng trung ương tăng mua công trái theo yêu cầu của nhà nước làm gia tăng lượng cung tiền trong lưu thông, đây cũng là nguyên nhân để gây ra hiện tượng này.
Ảnh hưởng của hiện tượng lạm phát tới kinh tế
Hiện tượng gia tăng mức giá chung có nhiều tác động tới nền kinh tế của một quốc gia theo trên nhiều mặt bao gồm cả tích cực lẫn tiêu cực. Trong đó:
Ảnh hưởng tích cực
Hiện tượng này không phải như mọi người vẫn thường nghĩ và không phải lúc nào cũng gây ra những tác hại xấu cho nền kinh tế. Khi mà tốc độ gia tăng mức giá chung vừa phải là tầm khoảng 2-5% đối với các nước phát triển và dưới 10% đối với các nước đang phát triển sẽ đem lại một số lợi ích đối với nền kinh tế. Chúng kích thích gia tăng tiêu dùng, tăng cho vay nợ và đầu tư cũng như là giảm bớt hiện trạng thất nghiệp trong xã hội.
Ảnh hưởng tiêu cực
Đây là hiện tượng dẫn đến sự giảm tốc độ tăng trưởng cho nền kinh tế, bởi vậy mặc dù đồng tiền mất giá nhưng giá cả hàng hóa tăng cao như là giá nguyên vật liệu hay là tư liệu sản xuất cũng sẽ tăng theo… khiến cho nền kinh tế rơi vào tình trạng khủng hoảng.
Tốc độ tăng trưởng ở nền kinh tế sẽ gây cản trở nặng nề, thậm chí ở một vài trường hợp còn khiến chúng bị thụt lùi. Như vậy, có thể thấy rằng là không chỉ nền kinh tế mà hiện tượng này cũng sẽ ảnh hưởng tới mọi mặt của đời sống kinh tế, chính trị cũng như là xã hội của đất nước đó.
Lời kết
Lạm phát và những thông tin bạn cần nắm, chúng rất hữu hiệu và thiết yếu giúp cho bạn hiểu được rằng chúng là gì và tất thảy những vấn đề xoay quanh khái niệm này. Tóm lại thì hiện tượng này sẽ xảy ra khi mà có sự xuất hiện và sự gia tăng về mặt bằng chung của các loại giá cả hàng hóa.
